ماندگاری در مقصد گردشگری از عناصر کلیدی در فرآیند تصمیم¬گیری گردشگران است و اهمیتی اساسی برای مقصدهای گردشگری دارد. طول مدت اقامت یکی از مهم¬ترین عوامل تعیین¬کننده و مؤثر در گردشگری بر اقتصاد یک منطقه است. شهر مشهد از جمله شهرهایی است که در دهه‌های اخیر تعداد زائران و گردشگران آن افزایش و متوسط ماندگاری آن¬ها کاهش یافته است. بر اساس آمارهای به¬دست آمده حدود 75 درصد زائران و گردشگران مشهد مقدس اقامتی کمتر از يک هفته و فقط 25 درصد آنان اقامتی بيش از يک هفته دارند و ميانگين مدت ماندگاری زائران مشهد 43/5 شبانه¬روز به¬دست آمده است. هدف اصلی این مطالعه، شناسایی عوامل اقتصادی و اجتماعی مؤثر بر ماندگاری گردشگران و زائران در مشهد است. برای این منظور 692 پرسش¬نامه از گردشگران و زائران شهر مشهد در بهار سال 1394 که به¬صورت تصادفی انتخاب شده‌اند، گردآوری و با استفاده از روش لاجیت ترتیبی به تخمین این عوامل پرداخته شد. مدت ماندگاری (متغیر وابسته) در سه گروه، ماندگاری کمتر از 5 روز، ماندگاری بین 5 تا 7 روز و بیشتر از 7 روز طبقه¬بندی شده است. نتایج نشان می¬دهد متغیرهای نحوۀ سفر (تنهایی)، تعداد دفعات سفر به مشهد و تعداد افراد خانوار همراه در سفر، تهیه غذا و تحصیلات تأثیر منفی و معنا‌دار و متغیرهای وسیله سفر (قطار) و درآمد (بین 1 تا 2 میلیون) تأثیر مثبت و معنا‌داری بر ماندگاری گردشگر و زائر در شهر مشهد دارند.

هدف پژوهش حاضر شناسایی انگیزه‌های گردشگران داخلی برای سفر به شهر اصفهان و مقایسه انگیزه‌های زنان و مردان گردشگر در سفر به این شهر است. جامعۀ آماری این پژوهش، شامل گردشگران داخلی است که در فروردین و اردیبهشت سال 1395 به شهر اصفهان سفر کرده‌اند. از این جامعه، نمونه‌ای به حجم 400 نفر به روش نمونه‌گیری تصادفی انتخاب شد. ابزار گردآوری داده‌ها، پرسش¬نامۀ محقق ساخته‌ای شامل 40 سؤال است. برای تجزیه و تحلیل داده‌ها از روش تحلیل عاملی اکتشافی و آزمون تی تک نمونه¬ای مستقل استفاده شده است. بر اساس نتایج پژوهش، نه انگیزه سفر برای گردشگران داخلی شناسایی شد که شامل انگیزه‌های فرهنگی- تاریخی، دیدار بستگان و دوستان، خرید، همراهی با خانواده و دوستان، استراحت و خوش‌گذرانی، بهره¬مندی از سفری کم هزینه، بهره¬مندی از جاذبه‌های شهری، بهره¬مندی از سفری ایمن و انگیزۀ کاری است. نتایج پژوهش حاضر نشان می¬دهد بین زنان و مردان گردشگر در زمینۀ انگیزه فرهنگی- تاریخی، انگیزه استراحت و خوش‌گذرانی، انگیزه خرید، انگیزه همراهی با خانواده و دوستان، انگیزه بهره¬مندی از جاذبه‌های شهری و انگیزه بهره¬مندی از سفری ایمن تفاوت معنا‌داری وجود دارد. همچنین نتایج پژوهش نشان می¬دهد بین زنان و مردان گردشگر در زمینه‌های دیدار بستگان و دوستان، بهره¬مندی از سفری کم هزینه و انگیزۀ کاری تفاوت معنا‌داری وجود ندارد.

شهر مشهد یکی از بزرگترین بازارهای گردشگری مذهبی در ایران و جهان اسلام است. توسعه پایدار این بازار منوط به رضایت دو طرفه ارائه¬دهندگان خدمات و مشتریان (گردشگران) است. یکی از بخش¬های مهم خدمات گردشگری، خرید سوغات است که عمدتاً توسط خرده فروشی¬ها ارائه می شود. این مقاله به دنبال شناسایی ادراک زائران به عنوان مشتریان از فروشندگان کالا در شهر مشهد است. در ادبیات رضایت مشتری، یکی از ابعاد کیفیت خدمات ارائه شده، ادراک مشتری از شیوه تعامل ارائه¬دهنده خدمات است که در حوزه گردشگری، به شکل تعامل فروشنده- مشتری در تجربه خرید گردشگر مطرح می شود. برای این منظور، با انتخاب تصادفی 410 زائر ورودی به حرم امام رضا (ع)، از آنان خواسته شد تا فروشندگان شهر مشهد را توصیف کنند. پاسخ¬های آنان با استفاده از تکنیک تحلیل محتوی کیفی و کمی، ابتدا مقوله¬بندی و سپس فراوانی هر مقوله محاسبه شد. نتایج تحقیق نشان داد سه مقوله منفعت طلبی، فریبکاری و خوشرویی به ترتیب با 40.7، 36.3 و 27.1 درصد، بیشترین فراوانی را در بین صفات نسبت داده شده به فروشندگان مشهدی داشتند. این موضوع می‌تواند بدان معنا باشد که تصور زائران از فروشندگان خرده‌فروشی‌های مشهد، فردی است که از دو راهبرد خوشرویی و فریبکاری برای رسیدن به اهداف منفعت¬طلبانی خود استفاده می¬کند. به نظر می¬رسد، موقتی بودن گردشگر- خریدار از یک سو، و فشار زائران برای تخفیف گرفتن در خرید، فروشندگان را به سوی انتخاب راهبردهای «انعطاف فریبکارانه» برای تأمین منافع بیشتر سوق داده است.

در میان حوزه¬هاي مختلف گردشگري، گردشگري سالمندی به دلیل قابلیت و مزیت¬هاي رقابتی از توجه زیادي برخوردار شده است. هدف این پژوهش ارایۀ چارچوبی جامع برای شناسایی و بررسی تأثیرات مستقیم و غیرمستقیم هر یک از عوامل مؤثر بر توسعۀ صنعت گردشگري سالمندی است. پديدۀ نوين گردشگري سالمندي که برخاسته از افزايش اوقات فراغت است، به تدريج در تمامي جوامع جهان رسوخ کرده و در ميان حوزه¬هاي مختلف گردشگري، از اهمیت زيادي برخوردار شده است. در اين تحقيق، ابتدا با بررسی ادبيات در زمينۀ فرآيند¬هاي گردشگري سالمندي، ابعاد و شاخص¬هاي فرآيند محوري شناسايي و در گام بعد، با استفاده از يک متدولوژي تحليلي نوين با عنوان «مدل¬سازي ساختاري تفسيري» روابط بين ابعاد و شاخص¬هاي فرآيند تعيين و به ¬صورت يكپارچه مورد تحليل قرار گرفته است. نتايج اين پژوهش نشان مي¬دهد، امنيت، آرامش و راحتي اقامتگاه براي تمدد اعصاب سالمندان، اساسي¬ترين عامل در مدل توسعۀ گردشگري سالمندي است و بايد در وهلۀ اول بر آن¬ها تأکيد شود. نتايج روش مدل¬سازي ساختاري تفسيري نشان داد که از ديد خبرگان و اساتيد، مهم¬ترين عوامل مؤثر بر توسعۀ گردشگري سالمندي که سطح یک و دو را به خود اختصاص دادند به ترتيب در سطح اول عبارتند از: امنيت، آرامش و راحتي اقامتگاه براي تمدد اعصاب سالمندان و در سطح دوم: رضايتمندي از کيفيت، خدمات، بهداشت، دسترسي¬ها، امکانات و سرويس¬دهي اقامتگاه، برنامه¬ريزي و رسيدگي کامل و جامع سفر ويژه گردشگران سالمند.

توسعه گردشگری در جزیره هرمز با توجه به قابلیت‌های فراوان گردشگری، رو به افزایش بوده و زنان در آن، به-طور مستقیم و بدون واسطه از گردشگران پذیرایی می¬کنند. با توجه به تصویب کلیات لایحۀ الحاق جزیرۀ هرمز به منطقۀ آزاد قشم در مجلس شورای اسلامی و افزایش ورود گردشگران، سرمایه¬گذاران و بخش خصوصی به این جزیره، امکان ایجاد تضادهایی میان توسعه و ساختارها و شبکه¬های عرفی و سنتی موجود در میان زنان جزیره هرمز وجود دارد. براین اساس، ضروری است که شبکۀ روابط میان زنان جزیره هرمز که در فعالیت‌های گردشگری به¬طور گسترده‌ای اشتغال دارند، بررسی گردد. پژوهش حاضر با هدف شناسایی و تحلیل شبکۀ روابط میان زنان شاغل در بخش گردشگری و غیرگردشگری جزیره هرمز با استفاده از رویکرد تحلیل شبکه¬ای انجام شد و داده‌های مورد نیاز با پرسش از زنان شاغل در بخش گردشگری (شامل 13 نفر زنان شاغل در بخش آشپزی و 10 نفر زنان شاغل در بخش صنایع¬دستی) و بخش غیرگردشگری (شامل هشت نفر زنان شاغل در بخش خیاطی) جمع‌آوری و وارد نرم‌افزار اِکسل شده و شبکه‌ها با استفاده از نرم¬افزار ویژن و بر اساس شاخص‌های مرکزیت درجه درونی، درجه بیرونی، بردار ویژه و جایگاه، ترسیم و تحلیل شدند. نتایج پژوهش نشان داد که زنان شاغل در بخش گردشگری نسبت به زنان شاغل در بخش غیرگردشگری دارای ارتباطات گسترده¬تری هستند، اما شاغل ‌بودن در بخش گردشگری یا غیرگردشگری تأثیری در میزان قدرت این زنان نداشته و قدرت آن¬ها ناشی از نحوۀ سازمان‌دهی و ارتباطات‌شان با کانون‌های قدرت خارج از جزیره است.

گردشگری یکی از بزرگترین و سریع¬ترین صنایع در حال رشد است. در کشورهای توسعه یافته و درحال توسعه، گردشگری، ابزار قابل دوام و مناسب برای افزایش فعالیت¬های اقتصادی مناطق محلی فرض شده است. هدف اصلی این پژوهش بررسی باورهای جامعه روستایی درخصوص اثرات توسعۀ گردشگری روستایی در روستای فش شهرستان کنگاور بوده است. جمعیت این مطالعه، اهالی روستای فش هستند (1925 نفر) که با استفاده از نمونه¬گیری تصادفی سیستماتیک، 225 نفر برآورد گردید. ابزار جمع¬آوری داده¬ها، پرسش‏نامه است که روایی صوری آن را جمعی از متخصصان تأیید کردند و برای بررسی پایایی آن نیز آزمون راهنما اجرا شد. نتایج تحلیل عاملی نشان می‏دهد که اثرات توسعۀ گردشگری روستایی در سه عامل فرهنگی، اقتصادی و زیست¬محیطی جای گرفتند. همچنین، میانگین باور جامعۀ روستایی نسبت به اثرات اجتماعی و اقتصادی توسعۀ گردشگری از حد مطلوب بیشتر است. یکی از پیامدهای منفی توسعۀ گردشگری روستایی به باور جامعۀ روستایی این است که برخی از گردشگران باعث آسیب رساندن به محیط طبیعی شده¬اند که در این زمینه می¬توان پیشنهاد نمود که با ایجاد تیم¬های مردمی ناظر محیط زیست یا ناظر گردشگری با این معضل مقابله نمود؛ تا به این روش خود مردم محلی نیز در حفظ و مدیریت محیط زیست منطقه مشارکت فعال داشته باشند.