مطالعه مردم نگارانه انگیزه گردشگران از سفر تفریحی به استان مازندران از دریچه نظریه مناسک گذار
محورهای موضوعی : مطالعات اجتماعی و گردشگری، جامعه شناسی گردشگری
1 - دانشگاه علم و فرهنگ
2 - دانشگاه هنر اصفهان
کلید واژه: سفر تفریحی, انگیزه گردشگر, انسان‌شناسی گردشگری, مناسک گذار,
چکیده مقاله :
با توجه به ارتباط انگیزه‌های گردشگران و نوع و گونه‌ی سفر آن‌ها، به دست آوردن دیدی روشن و منطقی از چنین روندی می‌تواند شایان اهمیت باشد. از این رو این پژوهش به دنبال واکاوی انگیزه‌های گردشگران از سفر به شهرهای ساحلی استان مازندران با دیدی متفاوت و انسان‌شناسانه و از خلال هویت بخشیدن به مفهوم سفرهای تفریحی است. از آن‌جا که مردم‌نگاری ابزار اصلی انسان‌شناسان در کشف عناصر میدان است، در این پژوهش نیز از روش‌شناسی کیفی با تأکید بر مردم‌نگاری بهره برده شده است. داده‌های اصلی از طریق مشاهده‌ی مشارکتی و مصاحبه‌ها‌ی عمیق و نیمه ساختار یافته به دست آمد. پاسخ‌دهندگان 16 نفر از گردشگرانِ سه شهر ساحلی محمودآباد، فریدونکنار و بابلسر بودند که با استفاده از نمونه‌گیری هدفمند انتخاب شدند. برای تجزیه و تحلیل داده‌ها نیز از نظام کدگذاری سه مرحله‌ای استفاده شد، بدین صورت که ابتدا مقوله‌های «مکانی با ساختاری متفاوت»، «در جستجوی تجربیات جدید» و «تعلیق» و در نهایت پس از کدگذاری گزینشی مقوله هسته‌ی «مناسک گذار» به دست آمد. به نظر می‌رسد گردشگرانی که به قصد تفریح به این شهرها سفر می‌کنند حسی آمیخته از تعلیق و رهایی از الزامات و مسئولیت‌های زندگی روزمره را در سفر تجربه می‌کنند که می توان آن را مشابه به مرحله‌ی دوم در نظریه‌ی مناسک گذار دانست.
Considering the relationship between tourists' motivations and the type of their trip, a clear and logical perception of the process could be of great significance. Therefore, this study sought to analyze the tourists’ motivations for traveling to the coastal cities of Mazandaran province, taking a distinct anthropological perspective by highlighting the concepts of leisure trips. As ethnography is the main method used by anthropologists to discover the elements existing in a field, this study used a qualitative method with an emphasis on ethnography. Primary data were collected through participant observation and semi-structured in-depth interviews. To this end, 16 tourists who had visited the three coastal cities of Mahmoud Abad, Fereydoonknar, and Babolsar were selected via purposive sampling. The collected data were then analyzed using a three-stage coding system. In this regard, first, three categories, including "a place with a different structure", "in search of novel experiences", and "suspension" were identified. Finally, after performing the selective coding, the core category of "rites of passage" was extracted. According to the study’s results, it appears that the tourists who travel to the cities mentioned above for recreational purposes experience a mixed feeling of suspension and freedom from the requirements and responsibilities of daily life during the trip, which could be considered similar to the second phase of the theory of rites of passage.
ابراهیم¬زاده، عیسی و ولاشجردی فراهانی، راضیه. (۱۳۹۲). «تحلیلی بر انگیزه گردشگران و تأثیر عامل جنسیت و درآمد بر آن (مطالعه موردی: گردشگران نوروزی شهرستان محلات)». فصلنامه مطالعات شهری، شماره چهارم.
استراوس، انسلم، کربین، جولیت. (1397). مبانی پژوهش کیفی: فنون و مراحل تولید نظریه زمینه‌ای، ترجمه ابراهیم افشار، چاپ هفتم، تهران: نشر نی.
پیرس، فیلیپ (1389). رفتار گردشگر بن مایه ها و طرح های مفهومی. مترجم: حمید ضرغام بروجنی. تهران: مهکامه.
جانی، سیاوش؛ دنیابین، فهیمه. (1396). «بررسی عوامل موثر بر تعداد و طول اقامت گردشگران ملی: مطالعه بین استانی»، نشریه برنامه‌ریزی و توسعه گردشگری، 6(22)، 30-53.
جعفرصالحی، سحر؛ اشتیاقی، معصومه؛ فاضلی، محمد. (1391). «انسان‌شناسی تأثیرات اقتصادی گردشگری در مازندران»، نشریه راهبرد اجتماعی فرهنگی، دوره 1، شماره 4، صص. 63-85.
رنجبریان، بهرام؛ غفاری، محمد؛ امامی، علیرضا. (1392). «شناسایی و تجزیه و تحلیل انگیزه های گردشگران خارجی جهت سفر به شهر اصفهان»، مطالعات و پژوهش های شهری و منطقه ای، دوره 5، شماره 17، صص 21-36.
سماکوش، محبوبه؛ فرزان، فرزام؛ دوستی، مرتضی؛ هنرور، افشار. (1397). «شناسایی عوامل جذب کننده و بازدارنده در توسعه گردشگری ساحلی (مطاللعه موردی: گردشگران ورزشی فعال سفر کننده به مناطق ساحلی دریای خزر)». فصلنامه علمی-پژوهشی آموزش علوم دریایی، دوره 5 شماره 2، صص 96-108.
شاه¬حسینی، حدیث. (۱۳۹۲). «شناخت انگیزه¬ها و عوامل موثر بر میزان رضایت طبیعت¬گردها از سفر به قشم». فصلنامه مطالعات مدیریت گردشگری، سال هشتم، شماره ۲۴، ۱۸۲-۱۴۵.
ضرغام، حمید و شجاعی، مسلم. (1387). «تبیین گردشگران استان مازندران – رویکردی آسیب شناسانه». فصلنامه مطالعات جهانگردی، شماره 8، 73-90.
علی قلی زاده فیروزجایی، ناصر؛ رمضان زاده لسبویی، مهدی؛ اسمعیلی، مجید. (1394). «عوامل موثر در انگيزه گردشگران در انتخاب مقصد گردشگري با تاکيد بر جاذبه هاي روستاهاي مناطق کويري و بياباني (مطالعه موردي: نواحي روستايي خور و بيابانک)»، جغرافیا، دوره 13، شماره 2، صص 301- 321.
قادری، اسماعیل و مطهر، سیده مهسا. (۱۳۹۲). «بررسی عامل کششی انگیزاننده گردشگران در انتخاب مقصد، مقایسه¬ی مقاصد داخلی و خارجی (مطالعه موردی شهر تهران)». فصلنامه اقتصاد و مدیریت شهری، شماره دوم، صص ۲۹-۱۵.
محمود¬زاده، سید مجتبی، میرهاشمی، علی، میر، مصطفی و عنبرفروش، فاطمه. (۱۳۹۳). «شناسایی و اولویت¬بندی عوامل انگیزشی رانشی و کششی موثر در توسعه¬ی گردشگری جنگ (مطالعه¬ی موردی: مناطق عملیاتی استان خوزستان)». مجله برنامه ریزی و توسعه گردشگری. سال سوم، شماره ۹، صص ۱۲۹-۱۱۰.
میرزایی، روزبه، نصیری حکیمه و میرا سید ابوالقاسم. (۱۳۹۴). «از انگیزه¬های گردشگران اروپایی تا انتخاب مقصد سفر (مورد مطالعه: ایران)». نشریه مدیریت بازرگانی، دانشکده مدیریت دانشگاه تهران، دوره¬ی ۷، شماره¬ی ۴، صص ۹۴۰-۹۲۱.
هاشمی مقدم، امیر. (1397). انسان‌شناسی گردشگری، تهران: مهکامه.
Aitchison, C., Macleod, N., & Shaw, S. (2000). Leisure and tourism landscapes: Social and cultural geographies. London: Routledge.
Apostolopoulos, Y., Sönmez, S., & Yu, C. H. (2002). HIV-risk behaviours of American spring break vacationers: a case of situational disinhibition? International journal of STD & AIDS, 13(11), 733-743.
Burns, P. (2003). An introduction to tourism and anthropology. Routledge.
Cohen, E. (1988). Authenticity and commoditization in tourism. Annals of tourism research, 15(3), 371-386.
Crompton, J. L. (1979). Motivations for pleasure vacation. Annals of tourism research, 6(4), 408-424.
Dann, G. M. (1977). Anomie, ego-enhancement and tourism. Annals of tourism research, 4(4), 184-194.
De Chernatony, L., & McDonald, M. (1998). Creating powerful brands (2nd ed.). Oxford: Butterworth-Heinemann.
Ervin, M. (2000). Applied anthropology. Needham Heights, MA: Allyn & Bacon.
Fakfare, P., Talawanich, S., & Wattanacharoensil, W. (2020). A scale development and validation on domestic tourists’ motivation: the case of second-tier tourism destinations. Asia Pacific Journal of Tourism Research, 25(5), 489-504.
Fetterman, D. M. (2009). Ethnography: Step-by-step (Vol. 17). Sage Publications.
Giddens, A. (1991). Modernity and self identity: Self and society in the late modern age. Cambridge: Polity Press.
Hobsbawm, E. (1975). The Age of Capital: 1848–1875 (London. Abacus, 1(0), 421-31.
Huitt, W. (2012). A systems approach to the study of human behavior. Educational Psychology Interactive.
Iso-Ahola, S. E. (1982). Toward a social psychological theory of tourism motivation: A rejoinder. Annals of tourism research, 9(2), 256-262.
Iversen, N. M., Hem, L. E., & Mehmetoglu, M. (2016). Lifestyle segmentation of tourists seeking nature-based experiences: The role of cultural values and travel motives. Journal of Travel & Tourism Marketing, 33(sup1), 38-66.
Jafari, J. (Ed.). (2002). Encyclopedia of tourism. Routledge.
Jaimangal‐Jones, D., Pritchard, A., & Morgan, N. (2010). Going the distance: locating journey, liminality and rites of passage in dance music experiences. Leisure Studies, 29(3), 253-268.
Kaiser, S. B. (1997). The social psychology of clothing: Symbolic appearances in context. Fairchild Books.
MacCannell, D. (1976). The tourist: a new theory of the new leisure class. Nueva York: Schochel Books.
Malbon, B. (1999). Clubbing: Dancing, ecstasy and vitality. London: Routledge.
Martin, D., & Woodside, A. G. (2008). Grounded theory of international tourism behavior. Journal of Travel & Tourism Marketing, 24(4), 245-258.
McIntosh, R., Goeldner, C., & Ritchie, J. (1995). Tourism principles, practices, philosophies. New York: Wiley.
Moutinho, L. (1987). Consumer behaviour in tourism. European journal of marketing.
Nash, D., & Smith, V. L. (1991). Anthropology and tourism. Annals of Tourism Research, 18(1), 12-25.
Pantouvakis, A., & Patsiouras, C. (2016). Tourists’ Selection Criteria and Motivation. Does Nationality Matter?. SPOUDAI-Journal of Economics and Business, 66(1-2), 22-31.
Park, J., Musa, G., Moghavvemi, S., Thirumoorthi, T., Taha, A. Z., Mohtar, M., & Sarker, M. M. (2019). Travel motivation among cross border tourists: Case study of Langkawi. Tourism Management Perspectives, 31, 63-71.
Pereira, V., Gupta, J. J., & Hussain, S. (2019). Impact of Travel Motivation on Tourist’s Attitude Toward Destination: Evidence of Mediating Effect of Destination Image. Journal of Hospitality & Tourism Research, 1096348019887528.
Plog, S.C. (1974). Why Destination Areas Rise and Fall in Popularity. Cornell Hotel and Restaurant Administration Quarterly, 14(4), 55–58.
Rabideau, S. T. (2005). Effects of achievement motivation on behavior. Retrieved from.
Reisinger, Y. (2009). International Tourism. Cultures and Behavior. London and New York.
Roberts, K. (2006). Leisure in contemporay society (2nd ed.). Oxford: Blackwell.
Robson, C. (2002). Real world research (2nd ed.). Oxford: Blackwell.
Ryan, C. (1991). Tourism and marketing—a symbiotic relationship? Tourism Management, 12(2), 101-111.
Smith, V. (1989) Hosts and Guests: The Anthropology of Tourism, Philadelphia, PA: University of Pennsylvania Press
Spradley, J. (1980). Participant observation. Orlando, FL: Harcourt Brace Jovanovich Publishers.
Srnka, K. J. (2004). Culture’s role in marketers’ ethical decision making: An integrated theoretical framework. Academy of Marketing Science Review, 1(04), 1-32.
Takahashi, M., & Olaveson, T. (2003). Music, dance and raving bodies: Raving as spirituality in the central Canadian rave scene. Journal of Ritual Studies, 72-96.
Turner, L. and Ash, J. (1975) The Golden Hordes: International Tourism and the Pleasure Periphery, London: Constable.
Turner, V. (1987). Betwixt and between: The liminal period in rites of passage. Betwixt and between: Patterns of masculine and feminine initiation, 3-19.
Urry, J. (1990) The Tourist Gaze, London: Sage Publications.
Urry, John, and Jonas Larsen. The tourist gaze 3.0. Sage, 2011.
Valentine, G. (2001). Social geographies: Space and society. London: Prentice Hall.
Van Gennep, A. (2013). The rites of passage. Routledge.
Veblen, T. (1973). The theory of the leisure class (p. 468646). Boston: Houghton Mifflin.
Wilson, B. (2006). Fight flight or chill: Subcultures, youth and rave into the twenty-first century. Kingston, ON: McGill-Queen’s University Press.
www.irna.ir