تحلیل محتوای کتابهای درسی مطالعات اجتماعی دوره دوم ابتدایی براساس توجه به مؤلفه‌های گردشگری
محورهای موضوعی : مطالعات اجتماعی و گردشگری، جامعه شناسی گردشگری
فائزه اسدیان اردکانی
1
(دانشکده اقتصاد، مدیریت و حسابداری دانشگاه یزد)
کلید واژه: گردشگری, تحلیل محتوا, کتابهای مطالعات اجتماعی, دوره دوم ابتدایی,
چکیده مقاله :
صنعت گردشگری از جمله صنایع مهمی است که فرصت‌های زیادی را برای توسعه جوامع فراهم می‌کند. معرفی و آموزش گردشگری و مؤلفه‌های آن در نظام تعلیم و تربیت یکی از مهمترین راهکارهایی است که می‌تواند موجب توسعه گردشگری شود. آموزش در دوره ابتدایی پایه و اساس همه آموزش‌ها است و در واقع زیربنای نظام آموزشی به شمار می‌آید؛ بنابراین توجه به این دوره اهميت زیادی دارد. با توجه به نقش و اهمیت محتوای درسی در آموزش مفاهیم گردشگری، ضرورت پرداختن کتابهای درسی به این مهم احساس می‌شود. هدف از این پژوهش تحلیل محتواي کتابهاي درسی مطالعات اجتماعی دوره دوم ابتدایی بر مبناي مؤلفه‌هاي گردشگري است. روش مورد استفاده در تحلیل محتوا، آنتروپی شانون بوده و واحد تحلیل صفحات (متن، تصاویر و فعالیت‌ها) بودند که در مجموع شامل 406 صفحه می‌شد. جامعه آماري پژوهش شامل سه کتاب درسی پایه‌های چهارم، پنجم و ششم ابتدایی بود. با توجه به نتایج تجزیه و تحلیل، از 406 صفحه کتاب درسی مطالعات اجتماعی دوره دوم ابتدایی، 994 مورد فراوانی در رابطه با مؤلفه‌هاي آموزش گردشگري یافت شد که بیشترین میزان توجه، مربوط به مؤلفه «حفاظت از محیط زيست» با بار اطلاعاتی 9849/0 و ضریب اهمیت 1319/0 و کمترین میزان توجه مربوط به مؤلفه «راه‌ها و وسايل حمل و نقل مسافرتي» با بار اطلاعاتی 5203/0 و ضریب اهمیت 0731/0 می‌باشد.
Considering the fact that tourism is regarded as an essential industry that provides many opportunities for the development of communities, introducing and teaching tourism and its components by the education establishment is a crucially important strategy that can help develop tourism in a country. On the other hand, elementary school education forms the basis of all instructions, requiring special attention to be paid at this phase. Therefore, considering the role and significance of curriculum in teaching tourism concepts, especially the necessity for the inclusion of such concepts in textbooks, this study sought to analyze the content of the social studies textbooks taught at second-grade elementary school, taking tourism’s componential elements into account. To this end, Shannon’s entropy model was used to analyze the textbooks’ content (texts, images, tasks), designating the page as the unit of analysis. Moreover, the study's statistical population comprised of three textbooks designed to be taught at the fourth, fifth, and sixth-grade elementary school level, out of which 406 pages were selected. The results indicated that 994 items had addressed the components of tourism education. It was also found that the highest attention had been paid to "environmental protection", with its information load and coefficient correlation being 0.9849 and 0.1319, respectively. Furthermore, the lowest attention was reported to have been paid to the component of "roads and means of travel transportation," with its information load and coefficient correlation being 0.5203 and 0.0731, respectively.
آداک، موسی و یوسف‌زاده چوسری، محمدرضا. (1398). «تحلیل محتوای کتاب مطالعات اجتماعی دوره ابتدایی بر مبنای تربیت اقتصادی»، پژوهشهای آموزش و یادگیری، دوره 16، شماره 2، پیاپی 30: 128-115.
آذر، عادل. (1380). «بسط و توسعه روش آنتروپی شانون برای پردازش داده‌ها در تحلیل محتوی»، علوم انسانی دانشگاه الزهرا (س)، سال 11، شماره 37 و 38: 18-1.
اسدی خانوکی، امیرصدرا؛ سعادت، محمدرضا؛ ملایی میرآبادی، مهسا و ملایی، فاطمه. (1398). «تحلیل محتوا کیفی کتابهای پنجم و ششم ابتدایی از منظر توجه به منابع طبیعی». دومین کنفرانس بین‌المللی روانشناسی، علوم تربیتی و علوم انسانی.
افخمی، بهروز. (1395). «راهبرد توسعه اقتصادی بر میراث فرهنگی». سیاستهای راهبردی و کلان. سال 4، شماره 14، 48-27.
امینی، محمد و ماشاالهی، زهرا. (1393). «جایگاه مغفول آموزش محیط زیست در کتب درسی مطالعه موردی؛ کتب علوم و تعلیمات اجتماعی»، مجله علوم تربیتی دانشگاه شهید چمران اهواز، دوره 6، سال 21، شماره 2: 59-82.
اندیشمند، ویدا و شمس‌الدینی، زهرا. (1399). «نقش برنامه‌ریزی راهبردی در آموزش و پرورش»، علوم اسلامی انسانی، شماره 21، سال 6: 18-12.
ایشانی، طاهره و حاجی حسین، منیژه. (1396). «نقش کتاب فارسی بخوانیم دوره ابتدایی در هویت ملی (با تاکید بر فرهنگ و میراث فرهنگی)»، مطالعات ملی، 70، سال 18، شماره 2، 131-115.
پاپلي يزدي، محمدحسین و مهدی سقايي. (1392). گردشگري (ماهيت و مفاهيم). تهران: انتشارات سمت.
پورشکری، علیرضا؛ شریفیان، فریدون و نصراصفهانی، احمدرضا. (1399). «تحلیل محتوای کتابهای درسی مطالعات اجتماعی دوره اول متوسطه براساس مؤلفه‌های میراث فرهنگی». فصلنامه مطالعات ملی، 81، سال 21، شماره 1: 46-27.
حسن مرادی، نرگس. (1399). تحلیل محتوای کتابهای درسی. تهران: آییژ. چاپ ششم.
خادمی، محسن؛ محمدی، مهدی؛ ناصری جهرمی، رضا و منصوری، سیروس. (1395). «تحلیل محتوای کتاب مطالعات اجتماعی ششم ابتدایی بر حسب مؤلفه‌های مهارتهای اجتماعی». تعليم و تربيت، شماره 126: 130-113.
خیری، ابراهمی؛ مروتی، مریم؛ نشاط، اکرم و سیاحتی، غلامرضا. (1400). «تعيين پتانسيل‌ها و تدوين برنامه استراتژيک توسعه گردشگری با استفاده از رويکرد تلفيقی تحليل SWOT و AHPمنطقه مورد مطالعه: منطقه حفاظت شده اشترانکوه». علوم و تکنولوژی محيط زيست، دوره 23، شماره 1: 16-1.
سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی (1398)، راهنمای معلم مطالعات اجتماعی پنجم دبستان، شرکت افست.
سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی (1400)، مطالعات اجتماعی پنجم دبستان، شرکت افست، چاپ هفتم.
سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی (1400)، مطالعات اجتماعی چهارم دبستان، شرکت افست، چاپ هشتم.
سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی (1400)، مطالعات اجتماعی ششم دبستان، شرکت افست، چاپ دهم.
شبیری، سید محمود؛ میبودی، حسین. (1392). «ارزیابی آموزش محیط زیست در ایران و ارائه پیشنهادهایی برای بهبود وضعیت موجود». علوم محیطی، دوره 11، شماره 1: 130-119.
شریفی، عنایت. (1398). «بررسی تطبیقی روشهای تعلیم و تربیت کودک در نظام تربیتی اسلام و پراگماتیسم». آموزه های تربیتی در قرآن و حدیث، دوره 5، شماره 1: 42-23.
صادقی، علی و نظری، ولی‌اله. (1398). «فلسفه آموزش مطالعات اجتماعی در نظام تعلیم و تربیت جمهوری اسلامی ایران»، پژوهش در آموزش مطالعات اجتماعی، دوره 1، شماره 1: 100-77.
صالحی عمران، ابراهیم؛ عابدینی بلترک، میمنت و منصوری، سیروس. (1397). «تحلیل محتوای کیفی کتابهای درسی دوره‌ی ابتدایی بر مبنای مؤلفه‌های میراث فرهنگی»، مطالعات توسعه‌ی اجتماعی- فرهنگی، دوره 7، شماره 1: 36-9.
صالحی عمران، ابراهیم؛ عابدینی بلترک، میمنت و مهدی‌پورمیر، سیده راضیه. (1400). «جایگاه گردشگری در کتابهای درسی دوره ابتدایی»، دوفصلنامه مطالعات اجتماعی گردشگری، سال 9، شماره 18: 52-29.
ضرغام بروجنی، حمید؛ عبدی، مرجان؛ محمودزاده، سید مجتبی و اصلی پور، حسین. (1400). «طراحی شبکه مضامین چالشهای توسعه گردشگری دينی در ج.ا. ايران»، دو فصلنامه مطالعات اجتماعی گردشگری، سال 9، شماره 17: 82-51.
عسکری دئفه، جعفر؛ صالحی، محمد و یوسفی سعیدآبادی، رضا. (1399). «بررسی شناسایی مولفه‌های رهبری خدمتگزار در آموزش و پرورش استان تهران». توسعه آموزش جندی شاپور، سال 11، ویژه‌نامه 99: 212-200.
کریمی حاجی خادمی، فرید و حیدری‌پور، خاطره. (1399). «تقابل سنت و مدرنیته در آموزش و پرورش نوین»، پژوهشنامه اورمزد، شماره 51 (ب): 69-49.
محمدیان، یوسف. (1389). «بررسی میزان توجه به توریسم در برنامه درسی علوم انسانی دوره تحصیلی راهنمایی ایران»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرودشت.
مروتی شریف‌آبادي، علی و فائزه اسدیان اردکانی. (1393). «ارائه‌ي مدل توسعه‌ي گردشگري سلامت با رویکرد تلفیقی تاپسیس فازي و مدلسازي ساختاري تفسیري در استان یزد«، مدیریت سلامت، جلد 17، شماره 55: 88-73.
مقدسی جهرمی، زینب. (1395). «اهمیت و چگونگی نگهداری از آثار باستانی و ابنیه تاریخی»، اولین همایش بین‌المللی و دومین همایش ملی معماری و شهرسازی هویت‌گرا، مشهد.
مهاجر، بشری؛ شفیعي، زاهد و خواجه احمد عطاری، علیرضا. (1397). «بررسي نقش گردشگری خلاق هنرمحور با تأکيد بر آموزش صنایع دستي به کودکان (مطالعه موردی: شهر اصفهان)». ابتكار و خلاقيت در علوم انساني، دوره 8، شماره 3: 240-217.
مهدی‌پورمیر، سیده راضیه؛ صالحی عمران، ابراهیم؛ صالحی، صادق و عابدینی بلترک، میمنت. (1398). «تحلیل محتواي کتابهاي درسی پایه ششم ابتدایی بر مبناي مؤلفه‌هاي آموزش گردشگري»، برنامه‌ریزی و توسعه گردشگری، دوره 8، شماره 2: 19-1.
میکائیلی، علی و معتمدی، وحید. (1395). «تحلیل محتوای کتابهای مطالعات اجتماعی و جغرافیای دوره اول متوسطه براساس مؤلفه‌های آموزش جهانی». خانواده و پژوهش، شماره 31: 26-7.
نجات کیانی، علی. (1387). «بررسي جايگاه توريسم در محتواي كتب درسي دورة تحصيلي ابتدايي در سال 1385-86»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید بهشتی.
نظری منظم، هادی و موسوی، سیدرضا. (1395). «نقد و بررسي نقش آموزشي تصوير در كتاب‌هاي آموزش زبان عربي به غيرعرب زبان‌ها (بررسي موردي: كتاب تاريخ الأدب‌العربي، اثر حنا الفاخوري)»، پژوهش و نگارش كتب دانشگاهي، شماره 39: 44-26
Ali Soofi, A., Rafsanjani, S., & Zamanian, G. (2018). Factors Affecting Tourism Demands in Selected OIC Countries. Environmental Energy and Economic Research, 2(4), 229-236.
Araslı, H., & Baradarani, S. (2014). European tourist perspective on destination satisfaction in Jordan's industries. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 109, 1416-1425.
Bahmannia, H., Malaki, H., & Khosravi, M. (2020). Designing a Model for Teacher Competencies in Elementary Education. Iranian journal of educational sociology, 3(3), 123-131.
Băndoi, A., Jianu, E., Enescu, M., Axinte, G., Tudor, S., & Firoiu, D. (2020). The Relationship between Development of Tourism, Quality of Life and Sustainable Performance in EU Countries. Sustainability, 12(4); 1-24
Chung, M. G., Herzberger, A., Frank, K. A., & Liu, J. (2020). International tourism dynamics in a globalized world: a social network analysis approach. Journal of Travel Research, 59(3), 387-403.
Davidson, R., & Liu, Y. (2020). Reaching the world outside: cultural representation and perceptions of global citizenship in Japanese elementary school English textbooks. Language, Culture and Curriculum, 33(1), 32-49.
Dube, K. (2020). Tourism and sustainable development goals in the African context. INTERNATIONAL JOURNAL OF ECONOMICS AND FINANCE, 12(1); 88-102
Edelheim, J. (2020). How should tourism education values be transformed after 2020? Tourism Geographies, 22(3), 547-554.
Gharbavi, A., & Mousavi, S. A. (2012). A content analysis of textbooks: Investigating gender bias as a social prominence in Iranian high school English textbooks. English Linguistics Research, 1(1), 42-49.
Ibănescu, B. C., Stoleriu, O. M., Munteanu, A., & Iațu, C. (2018). The impact of tourism on sustainable development of rural areas: Evidence from Romania. Sustainability, 10(10), 1-19
Kaomea, J. (2000). A curriculum of aloha? Colonialism and tourism in Hawai ‘i’s elementary textbooks. Curriculum inquiry, 30(3), 319-344.
Kişi, N. (2019). A strategic approach to sustainable tourism development using the A’WOT hybrid method: A case study of Zonguldak, Turkey. Sustainability, 11(4), 1-19
Lu, Eric Hsueh-Chan & Fang, Shih-Hsin & Tseng, Vincent S., (2016) Integrating tourist packages and tourist attractions for personalized trip planning based on travel constraints, GeoInformatica, 20(4): 741–763.
Mikander, P., & Zilliacus, H. (2016). A postcolonial discourse analysis of Finnish school textbooks: Learning about the world from a tourist perspective. Journal of International Social Studies, 6(2), 96-108.
Moreeng, B., Nhlapo, M., & Malebese, M. L. (2020). Fostering an integrated tourism education curriculum in Lesotho: A community participation approach. Journal of Education (University of KwaZulu-Natal), (79), 80-94.
Nomoto, M., Nonaka, D., Mizoue, T., Kobayashi, J., & Jimba, M. (2011). Content analysis of school textbooks on health topics: a systematic review. Bioscience trends, 5(2), 61-68.
Seraphin, H. (2020). Responsible tourism education of younger consumers: the role of mini-clubs in mountain resorts. Worldwide Hospitality and Tourism Themes.
Szubert, M., & Żemła, M. (2019). The Role of the Geographical Textbooks in Grounding Negative Stereotypes of a Tourism Destination-the Case of Upper Silesian Conurbation in Poland. Administrative Sciences, 9(2), 42.
Woyshner, C., & Schocker, J. B. (2015). Cultural parallax and content analysis: Images of Black women in high school history textbooks. Theory & Research in Social Education, 43(4), 441-468.