گونهشناسی گردشگران بر اساس نوع اقامت در شهر مشهد
محورهای موضوعی : مطالعات اجتماعی و گردشگری، جامعه شناسی گردشگریآرش قهرمان 1 , احمدرضا اصغرپورماسوله 2 * , امید علی خوارزمی 3 , محسن نوغانی 4 , دکتر حسین اکبری 5
1 - پژوهشکده گردشگری سازمان جهاد دانشگاهی خراسان رضوی
2 - دانشگاه فردوسی مشهد
3 - دانشگاه فردوسی مشهد
4 - دانشگاه فردوسی مشهد
5 - دانشگاه فردوسی مشهد
کلید واژه: گونه­, شناسی#محل اقامت#گردشگری#زيارت#مشهد. ,
چکیده مقاله :
این پژوهش با هدف بررسی گونههای اقامتی گردشگران در شهر مشهد انجام شده است. روش پژوهش پیمایش و ابزار مورد استفاده برای جمعآوری دادهها پرسشنامه محققساخته و جامعه آماری تحقیق، گردشگران و زائران بومی شهر مشهد در فصل زمستان سال 1397 بوده است. در این پژوهش به منظور گونهشناسی مراکز اقامتی به دو شیوه گونهشناسی کيفی و تاکسونومی عمل شده است. مبنای گونهشناسی کيفی مراکز اقامتی، هزینه و درجه مرغوبيت محل اقامت است و در شیوه گونهشناسی کمـّی يا تاکسونومی از تحلیل خوشهای دو مرحلهای استفاده شده است. یافتههای تحقیق نشان داد که اکثریت (97 درصد) گردشگران شهر مشهد جزو گردشگران وفادار محسوب میشوند که بارها به مشهد سفر کردهاند. شیوه سفر گردشگران با معيار فردی ـ جمعی، عمدتا به صورت جمعی (81 درصد) و با معيار نهادی ـ خودگردان، عمدتا به صورت خودگردان (68 درصد) است. بر مبنای متغیرهای جمعیتشناختی و ویژگیهای سفر گردشگران، سه گونه زائران کمسفر غیرمنفرد (37 درصد)، زائران پرهزینه کوتاهسفر (36 درصد)، گردشگران کمهزینه کثیرالسفر (26 درصد) شناسایی گردید. براساس يافتههای اين پژوهش گونه زائر کمسفر غیرمنفرد در مهمانپذیر، خانه کرایهای، هتل و هتلآپارتمان درجه سه اقامت داشتهاند. گونه زائر پرهزینه کوتاهسفر در هتل و هتل آپارتمان و مهمانپذیر با درجه بالا و گونه گردشگر کثیرالسفر کمهزینه، در خانه اقوام یا خانه شخصی اقامت نمودهاند.
This survey study's main goal was to present a taxonomy of tourists visiting Mashhad according to their accommodation type. The required data were collected by administering a researcher-developed questionnaire on domestic tourists who visited Mashhad in the winter of 2019. The accommodation centers' typology was done based on qualitative typology and taxonomy. The former was done based on cost and grade criteria, and the latter was carried out by ''two stages clustering analysis ''. The study's findings indicated that most of Mashhad tourists (97%) were considered loyal visitors who had visited there frequently. Measured in terms of individualistic-collective criterion, the visitors' travel style was found to be collective (81%). On the other hand, based on the Institutional-Independent criterion, the visitors' travel style was Independent (68%). Taking the ethnographic factors and the characteristics of the visitors' travel into account, three types of tourists were identified as follows: ''non-individual less frequent visitors'' (37%), '' short-stay costly visitors" ' (36%), and '' frequent frugal visitors'' (26%). The first group accommodated in guesthouses, rental houses, and low-grade hotels and hotel-apartments. The second group accommodated in high-grade hotels, hotel-apartments, and guesthouses; the third group accommodated in their relative's houses or personal homes.
·
بهروان، حسين. (1386). «تفکيک زائرين و مجاورين در ميان واردشدگان به شهر مشهد در ايام تابستان86». طرح پژوهشي. مرکز پژوهشهاي شوراي شهر مشهد.
بدری، سید علی و طیبی، صدرالله. (1391). «بررسي عوامل مؤثّر بر هزينههاي گردشگري مذهبي مطالعه موردي: شهر مشهد مقدس». مجله برنامهریزی و توسعه گردشگری. تابستان، دوره1، شماره 1. صص 177-153.
بوردیو، پیر. (1391). تمایز (نقد اجتماعی قضاوتهای ذوقی). مترجم حسن چاوشیان. تهران: ثالث.
پژوهشکده گردشگری. (1396). «طرح ملی ارزشها و نگرشها و رفتارشناسی گردشگری ایرانیان». طرح پژوهشی. جهاد دانشگاهی خراسان رضوی. مشهد.
پيرس، فيليپ ل. (1395). رفتار گردشگر (بن مايه‌ها و طرح‌هاي مفهومي). مترجم حميد ضرغام بروجني (2005). تهران: مهکامه.
جاودان، مجتبی و فتحی زاده، فرح. (1391). «معیارهای انتخاب هتل از دیدگاه گردشگران شهر مشهد»، فصلنامه فضای گردشگری، سال پنجم، شماره 18، 59-80.
چیت ساز، محمدصادق. (1390). «آسيبشناسي مراکز اقامتي غيررسمي زائر در مشهد». طرح پژوهشی.به سفارش مرکز پژوهشهاي شوراي شهر مشهد.
رفیعی، هادی. (1388). «بررسی وضعیت اقتصادی زائرین و عوامل مؤثر بر ماندگاری آنها». طرح پژوهشی. مشهد: جهاد دانشگاهی.
رضوانی، سعید. (1384). «الگويابي فضايي-كالبدي استقرار اقشار كم‌درآمد زائرين بارگاه رضوي». طرح پژوهشی. شهرداري ثامن مشهد.
رضویزاده، ندا و فروغزاده، سیمین. (1393). «تأملی بر اسکان زائران در شهر مشهد»، فصلنامه مطالعات اجتماعی گردشگری. دوره دوم، شماره چهارم. پاییز و زمستان 93. 156-131.
رنجبریان. بهرام و زاهدی. محمد. (1384). خدمات صنعت گردشگری. تهران: انتشارات کنکاش.
بابک؛ طهماسبپور. کاوه؛ رئيسي واناني، ایمان و فضلی، صفر. (1391). «شناسايي معيارها و تبيين مجموعههاي فازي انتخاب هتل از ديدگاه گردشگران مقيم تهران». پژوهشهاي جغرافياي انساني. شماره 79، بهار. 74-55.
شرفي، ابوالفضل. (1385). «بررسي نيازها، مشكلات، رضايتمندي و ارزيابي عملكرد شهرداري از ديدگاه زائران». طرح پژوهشي. مديريت روابط عمومي و بين الملل شهرداري مشهد.
شرفي، ابوالفضل. (1389). «بررسی و طبقهبندی نیازهای زائران خارجی در شهر مشهد. طرح پژوهشی». روابط عمومی و بینالملل شهرداری مشهد.
فروغزاده، سیمین. (1392). «بررسی کیفیت اقامت و ترجیحات زائران ایرانی در مدت حضور در شهر مشهد». طرح پژوهشی. مشهد: جهاد دانشگاهی.
کانال دادههای استراتژیک (1398). اقامتگاهها و بازديدکنندگان از موزهها. شرکت بينالمللی نقش کليک. گروه مطالعات گردشگری. کانال تلگرامی به آدرس strategicdata@
گی، چاک. (1384). جهانگردي در چشمانداز جامع. ترجمه علی پارسائیان، محمد اعرابی. چاپ چهارم. تهران: دفتر پژوهشهای فرهنگی.
مجدی، علی اکبر. (1374). «بررسی گزینش شیوههای مختلف اسکان از سوی زئران حضرت رضا (ع) و عوامل مؤثر بر آن با تأکید بر زائرانی که در حاشیه پارکها. میادین و خیابانها اطراق مینمایند». اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان خراسان رضوی.
مسعودی، حمید. (1398). «تحليل الگوهای اقامتی، خدماتی و میزان رضایتمندی زائران و شهروندان از خدمات شهری و رفتارشناسی فرهنگی و اقتصادی زائران در سال 98»، طرح پژوهشی، شهرداری مشهد.
مظهری، محمد. (1390). «بررسی تحقیقات موجود در رابطه با زائر و زیارت و فرا تحلیل آنها. بخشی از طرح پژوهشی مطالعه توسعه کمی و کیفی زیارت امام رضا (ع)». استانداری خراسان رضوی.
مؤذن هوجقان، زهرا. (1391). «ارزيابي نقش تصوير ذهني مفيد در انتخاب مقصد گردشگري در بين ساكنان شهر تهران: مطالعهاي بر اساس تئوري ارزش مصرفي». پاياننامه كارشناسي ارشد. دانشکده مدیریت. دانشگاه تهران.
موحد، علی. (1386). گردشگری شهری. اهواز: انتشارات دانشگاه شهید چمران اهواز، چاپ اول.
وبلن، تورستین. (1383). نظریه طبقه مرفه. مترجم فرهنگ ارشاد (1970). تهران: نشر نی.
Altintas, V., & Tuzunkan, D. (2017). Poverty as an Obstacle for Travel: Domestic Tourism Activities in Spain. International Journal of Economics and Financial Issues, 7(2), 448-452.
Carlsen, J., & Jaufeerally, K. (2003). An analysis of tourism trends in Mauritius 1979 to 1998. Current Issues in Tourism, 6(3), 235-249.
Chen, C. M., Tsai, Y. C., & Chiu, H. H. (2017). The decision-making process of and the decisive factors in accommodation choice. Current Issues in Tourism, 20(2), 111-119.
Choi, T. Y., & Chu, R. (2000). Levels of satisfaction among Asian and Western travelers. International Journal of Quality & Reliability Management, 17(2), 116-132.
Crompton, J. L. (1979). Motivations for pleasure vacation. Annals of Tourism Research, 6(4), 408–424.
Chu, R. K. S., Choi, T. (2000). An importance–performance analysis of hotel selection factors in the Hong Kong hotel industry: a comparison of business and leisure travelers. Tourism Management, 21 (4), 363–377.
Engel, J. F., Blackwell, R. D., & Miniard, P. W. (1990). Consumer Behavior (6th Ed.). Hinsdale, IL: The Dryden Press.
Guttentag, D. (2015). Airbnb: disruptive innovation and the rise of an informal tourism accommodation sector. Current issues in Tourism, 18 (12), 1192-1217.
Gunn, C. A. (1988). Vacations cape: Designing tourist regions. Van Nostrand Reinhold.
Huang, A., & Xiao, H. (2000). Leisure-based tourist behavior: a case study of Changchun. International Journal of Contemporary Hospitality Management, 12 (3), 210-214.
Iso-Ahola, S. E. (1982). Toward a social psychological theory of tourism motivation: A rejoinder. Annals of tourism research, 9 (2), 256-262.
Mayo, E. J., & Jarvis, L. P. (1981). The psychology of leisure travel. Effective marketing and selling of travel services. CBI Publishing Company, Inc.
Moutinho, L. (2000). Consumer behavior. Strategic management in tourism, 41-78.
Nash, R., Thyne, M., & Davies, S. (2006). An investigation into customer satisfaction levels in the budget accommodation sector in Scotland: A case study of backpacker tourists and the Scottish Youth Hostels Association. Tourism Management, 27 (3). 525-532.
Nicolau, J. L. (2011). Monetary and non-monetary efforts for leisure activities. Annals of Tourism Research, 38 (3), 801-819.
Saayman, A., & Cortés Jiménez, I. (2013). Modelling Intercontinental Tourism Consumption in South Africa: A Systems of Equations Approach. South African Journal of Economics, 81 (4), 538-560.
Smith, K. B. (2002). Typologies, taxonomies, and the benefits of policy classification. Policy Studies Journal, 30 (3), 379-395.
Tussyadiah, I. P. (2015). An exploratory study on drivers and deterrents of collaborative consumption in travel. In Information and communication technologies in tourism 2015 (pp. 817-830). Springer, Cham.
Tussyadiah, I. P., & Pesonen, J. (2016). Impacts of peer-to-peer accommodation use on travel patterns. Journal of Travel Research, 55 (8), 1022-1040.
Woodside, A. G. &King, R. I. (2001). An updated model of travel and tourism purchase-consumption systems. Journal of Travel & Tourism Marketing, 10 (1), 3-27
D., & Hughes, M. (2006). Tourism accommodation and economic contribution on the Ningaloo Coast of Western Australia. Tourism and Hospitality Planning & Development, 3 (2), 7